ROM
Pawlpi Hemih Paul Laikuat
A Ngantu, Ngan Kum, Ngannak Hmun. Thukam Thar sungih Paul min a cuangmi laikuatpawl an zate Paul ih ngan ik zum khawh lonak thu Žho an om rero lio ah, alkhawhloin Paul ih laikuat a i hrimhrim timi an omih, cupawl lakah Rom laikuat hi a tel. A thu Žhate ih rel tikah Kalati leh Korin Kuat 1, 2 sungih a simmi simfiangŽhannak phun a ik zia a fiang. Korin laikuat 1 hi AD 55 hrawng leh Korin Kuat hnihnak hi a hmai kum (AD 56) hrawngih ngan zum a ik tleng ruangah, Rom Laikuat cu a cuhnukah a ik a Žul tiah zum a ii. Jerusalem khua ih Judah Khristianpawl harnak an tuarmi tuarpinak leh Zentail leh Judah miphun karlakih remnak suahsak ding ruahsan in, Zentail zumtupawl hemin bonnak thilri leh sumpai a khuan hngai ih Masidonia peng a pha. Khrit ti kulh ih Korin khua a phat lio, Jerusalem ah bonnak phurh hngai dingih tah a khaih liofang ah a nganmi ik hoih a i tleng (Rom 15:19, 25-33; Kal 2:10; 1 Kor. 16:1-4; 2 Kor 8-9; Rom 16:23).
Ahule hemah a Ngan. Rom 1:7 hi hnukih beengmi ik zumtu an om nain, Rom laikuat hi Paul ni Rom khualipi ih ommi, innsang ah a puuntiami pawlpi le hemah a kuat hngai ti cu zum a i deuh vek (16:5 tt). Zentail-mipawl hem bul ah iseh, Judahpawl hem bul ah iseh, iloin an zate hemah a kuat hngai tihi zumdan tlangpi a ii.
A Ngansaktu Thuhlapawl leh Tumtahnak. A laikuat pace mangin Pawlpi sung thuhla ruangih nganmi i tuk loin a tumtahmi thu ruang sawnah a ngan ti hi a laikuat ni a fiansak deuh ti a ii. (1) Zentail leh Judahmi karlak ah remnak a vuak khaihmi a ii. Harnak hnempi tuak dingin, a ring tia ih Rom khua ih zumtupawl ni thlacamnak in Žanpi uh seh la a dawt ruangah lai a kuat hngai (15:30-31). (2) Minthang ŽhaŽha omnak Spain ram tiang tatin thuthangŽha simphuan a daw ih (15:23-24, 28), Rom khua ih zumtupawl ni an ti khawh tawk bawn uh sela a daw. A zumdan ahman ti an tiah ceu ah bon an daw thok ti ruatin a dinhmun fiansak ding tumtah tleng ah hi laikuat hi a ngan tiah Baibalthiam tlungpi ni an zum. (3) Kalati leh Korin laikuatpawl sungih Judah biaknak Žantule rum an thu-altiakmi fiansak beeng a khaih ruangah, khat la khat la Žan tuk loin a cuai rihdan ruansak deuh dawin, a dinhmun fiansak dawt ah, “rocah” phun in a nganmi a ii tiih zumtu an om. (4) Harsabonnak a khuanmi Jerusalem ih a piak hngai Žum ih a thusim dingmi a ngan tiah a ruattu khaw an om. (5) Ahi tumtahnakpawl parih Žannak hi dik kau hman uh sela a tumtahnak vanin Rom khua ih zumtupawl lakih thupawl ruangah a nganmi a ii timi ruahnak khaw a dik ngai ve. Pakhat sangsang ceu laloin an pahnih kom ah a kim deuh zum a om.
A Thupitsakmi. Paul ni hi laikuat sungih thupi tleng in a lansak dawtmi cu: 1. Dingfelnak thu (1-8); 2. Judahpawl ih zum lonak leh acucu Zentail-mipawl ih zumnak i dingah a ik zia, Zentail-mipawl ni Judahpawl nautat ding an ik lo zia (9-11); 3. Pathian rum pehtlaihtiaknak hmaan ngeih cu punpak, pawlpi sung, hrialkam, cozah leh zumtu pace parah thinlung hmaan leh dawtnak ngeihnak in “a dikcak” leh “a ŽawnŽai” pehtlaihtiaknak a lansuah zia (12-15); 4. Punpak tiahthiamnak, lungkimpinak leh biaksonnak a thupit zia (16) tipawl an ii Pathian hi thupitleng in a lansak: (a) A thinsiatnak (1:18-3:20), (b) A naktiahnak (3:21-8:39), (c) A Khuakhangnak (9-11), (d) A Dawtzawng (12:1-15:13) tiin a ii.
1
Jesuh Khrih ih sal, tirhthlah i dingah kawhmi, Pathian thuthangŽha ca-ih thianote 1:1 ‘Thlia’ ti khaw kan om.cemi, Paul ni lai ka tan kuat hngai. Cui thuthangŽha cu Pathian ni Lai Thianghlim sungah a profetpawl thawngin a tiamcia. Acucu thisala in David ih hrinsar a i mi, a Tiapa, culeh thianhlimnak Thlarau la in ti ahcun mithi lakin thawhsaknak thawngin Pathian Tia a ii tiin huham rum simthan a i mi Jesuh Khrih kan Bawipa ih thuthangŽha a ii. Amah ih min caah Zentail-mi hmawhhmawh ni an zumih a thu an cangngaih nak dingah veel leh tirhthlah iknak kan co rom. Jesuh Khrih ih ta i dingih kawhmi nanmah hrimhrim cu nan telcih. Rom khua sungih om Pathian ih dawtmi – mithiang i dingih kawhmi le: Pathian kan Pa leh Bawi Jesuh Khrih hemin veel leh daihnak cu nan hemah om kau seh.
Peitatleng ah, vulei cung zate hlawhin nan zumnak simthan a ik ruangah, Jesuh Khrih thawngin ka Pathian hemah lungawi thu ka sim. Icatile ka thlacamnak ah awlloin ka tan mang hngai ringring, ti hi a Tiapa ih thuthangŽha ka thannak thawngin ka renmi Pathian cu ka thutiahpitu a ii. 10 Pathian dawtzawng a ik ahcun khawti in maw cu nan hemah phat hluhsuah thleeithli dingin thla ka cam rero. 11 Icatile nan tha Žhawngsak dingin thlarau laksawng itumaw tan hlawm hngai awkah tan tuah hngai ka daw ngaite– 12 iklole nan zumnak leh ka zumnak an pahnih in, pakhat leh pakhat ih zumnak cu tha kan piaktiak veve nak dingah a i sawn. 13 Ulenau hngai, tan phat hngai ding cu ka tumtah ŽiuŽeu rom (nain atu tiang cu donkham ka ii), Zentail a taangmi zate lakih thlai ka khawm mangin nan lakah thlai izetmaw a khawm taw ing, ti hi nan tiah dingah ka daw. 14 Kei cu Grik-mipawl hemah leh miŽhangsolole hemah, miting hemah leh miaa hemah tiin an buur hnih hemah leiba ngeimi ka ii, 15 – acuruangah kovawh nangmi Rom khua sungih a om tupawl hemah thuthangŽha simthan ka hlawhtlawh note 1:15 lakhlah, thathawh tican a ii. nak cu!
16 Icatile thuthangŽha cu ka zahpi lo; zumnak a ngei tupoh runnak caah Pathian ih huham a ii, a peita ah Judahmi caah a ii ih, Grik-mi caah khaw a i ve.
17 Icatile Lai Thianghlim ih,
“A dingfelmi cu zumnak thawngin
a nung thok,”Ref 1:17 Hab 2:4
ti mangin acui thuthangŽha sungah Pathian ih dingfelnak cu zumnak thawngin zumnak caah phuanlan a ii.
18 Icatile an dingfel lonak thawngin thutak a namneh tupawl ih dingfel lonak leh Pathian Žihzah lonak zate dokalhin Pathian ih thinsiatnak cu vancung in phuanlan a ii. 19 Icatile Pathian ni an hemah a hmuh hngai rom ruangah, Pathian thuhla ih tiah khawh dingmi cu an hemah a lang fiang kau. 20 Vuleipi seemsuah hnukin cu, a kumkhua huham leh Pathian ikzia, hmuhkhawh lomi i hman uh sela, a seemsuah rommi thilpawl thawngin tiahthiam leh hmuh an i rom. Curuangah phehrel awk ngeilo an ii; 21 icatile Pathian an tiah nakauin, Pathian a ik mangin an sunparsak lo, a hemah lungawithu khaw an sim lo, an khuaruahmi tu thulolak ah an cang, cun khuaruahzia thiam lomi an ruahnakpawl cu mawtsak an ii. 22 Miting an ti tia ih miaa ah an cang; 23 culeh thihngeilo Pathian ih sunparnak cu thikhomi minung iseh, vatepawl iseh, ke li ngei hramsale iseh, bokvakle hmuihmel cawhmi mepapawl ah an thleng. 24 Curuangah Pathian ni anmah cu an thinlung ih hiarnakpawl a imi thianhlim lonak, anmah leh anmah lakah an ruangpunpawl cu ningnaunaknote 1:24 Ningzah leh nauhmuh kom. ih hmang dingin a thlahthlam hngai lawlaw, 25 icatile Pathian ih thuhla thutak cu thulo ah an thlengih, Seemsuahtu vanin seemsuahmi la an bia ih an rian. Amah cu kumkhua in a thluasuak! Amen. 26 Ahi thu ruangah Pathian ni anmah cu a ningnaumi hiamnakpawl ah a thlahthlam hngai lawlaw. An numi le ni akeel ih pawltiak khi akeel lomi pawltiak phun in an thleng. 27 Acumang ve cun pamipawl ni khaw, numipawl rum pawltiak keel zam rulriin, pakhat leh pakhat hiamtiaknak in an kaanghlio. Pamipawl ni khaw ningzah tiah loin pamipawl rum an tekcakih an palhnak ca-ih cawhkuan an tuar ding mawi cu anmah par hrimhrim ah an co. 28 Culeh Pathian cu a ikning mangin tiah ding khi hoihdawhlo ah an ruah ruangah Pathian ni anmah cu ti ding mawi lomi thilpawl ti ding thinlung nauniam laah a thlahthlam hngai lawlaw. 29 Dingfel lonak phun zakip, Žhat lonak, minahnak, ziaza siatnak in an khat. Nahsuahnak, lainawnnak, bawhtiaknak, mideuhraunak, zernak, in a khatmi an ii ih, an rawn tia, 30 simsiatrau, Pathian huatule, mi zumtia, uahtia, porhtiakrau, Žhat lonak thar a puahtu, nulepa dodalhmang, 31 miaa, zumtlak lo, zawnruat lo, naktiahngei lo an ii. 32 Acumang thilpawl ti a hmang tupawl cu thi tlak an ii tiih Pathian thusah an tiah kau – a i nakau in, an vuak ceu iloin mipacepawl acumang ti a hmang tupawl khi an lungkimpi hoi.